Vreugde der Wet                                                                                                                                ds. G.J. Mink

Volgens de Joodse kalender was het afgelopen vrijdag, een jaar na de bloedige aanslag van Hamas, Simchat Thora. De twee Hebreeuwse woorden betekenen ‘Vreugde der Wet’. Het werd toen bepaald geen vreugdevolle dag. Een jaar later is er ook geen reden tot vreugde als we de situatie in aanmerking nemen. Maar Gods volk heeft ontdekt dat niet zozeer de omstandigheden als wel Gods Woord bepalend zijn voor het leven. Van Israël kunnen we leren vreugdevol te zijn, hoe we er ook aan toe zijn en wat we ook meemaken. De joodse apostel Paulus schreef: ‘Verblijd u in de Here te allen tijde’(Fil. 4: 4).

Wie wel eens in Israël is geweest, heeft ongetwijfeld een bezoek gebracht aan de westelijke steunmuur van het voormalige tempelplein. Dit is niet zozeer een klaagmuur als wel een vreugdemuur. Zeker als het sjabbat wordt. Maar ook elke maandag- en donderdagmorgen. Dan lezen jongens van dertien jaar voor het eerst uit de Thora, de eerste vijf boeken van de Bijbel. Ze worden hiermee bar mitswa, ‘zoon van het gebod’. Dan starten ze met het leren wat de geboden van God betekenen voor het leven van hen zelf, de gemeenschap en de wereld.

Een feestelijk gebeuren: een boekrol wordt uit de heilige ark genomen, de mannen slaan hun gebedsmantel om, binden hun gebedsriemen aan hoofd en arm, nemen een jad (aanwijsstokje) in de hand, lezen onder getuigen uit de boekrol en leggen zegenende handen op de bar mitswa. Een feest voor betrokkenen, een feest om te zien.

Het is opmerkelijk dat tijdens de plechtigheid toeschouwers zoete snoepjes richting de Thorarollen werpen. Waarom doen ze dat? Omdat tieners zulke snoepjes lekker vinden? Neen, omdat het Woord van God zoeter dan honing is (Psalm 19: 11)! Zijn spreken is goed en zoet!

Op het feest van Simchat Thora beëindigt Israël de jaarlijkse lezing van de Thora. In de synagoge worden namelijk op sabbat elk jaar Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium compleet voorgelezen. Bij Deuteronomium 34 aangekomen, volgt meteen de lezing van Genesis 1, want de Thoralezing eindigt nooit!

Gelukkig dat de Thora meegaat. Reden voor feest. Plechtig loopt men door de synagoge met de Thorarollen. Kinderen hebben vlaggetjes, waarmee ze vrolijk zwaaien.

Indrukwekkend.

Wat staat dit alles ver bij velen van ons vandaan. Als we dezer dagen de Reformatie gedenken met onder meer de klemtoon op het Sola Scriptura, ‘Alleen de Schrift’, is er dan bij ons ook iets van die vreugde te zien? Kunnen wij ook niet zonder Bijbellezing om zo de stem van de levende God te horen?

Laten wij ons door dat Woord van de Heer gezeggen? Israël heeft daar vaak moeite mee gehad, tot op de dag van vandaag. Vele feestvierders op 7 oktober 2023, op Simchat Thora (!), hielden in de woestijn vlakbij de Gazastrook een festival rondom een Boeddhabeeld. Ook lijken de richtlijnen voor oorlogsvoering waarover de Heer zich in de Thora uitspreekt, terzijde geschoven te zijn. Maar dan gaat het nu over anderen. En een kerkbladartikel, hoe gedegen en waardevol ook, zal niet veel Israëliërs van vandaag bereiken. Maar ons wel! Hoe gaan wij om met het Woord van de Heer? Is het ons een vreugde en wijden wij ons toe aan zijn dienst?

Of is er bij ons ook de neiging om Gods Woord naar onze hand te zetten? Liever eigen keuzes maken. Aan wetticisme, ook als het met een christelijk sausje overgoten is, hebben mensen, en terecht, een geweldige hekel. Maar de Thora heeft hiermee niet zo veel te maken. Het gaat om het vrolijk leven voor Gods aangezicht.

Hierom prakkiseerde de Here Jezus er ook niet over om de Thora af te schaffen. Hij zei: ‘Ik ben niet gekomen om de Wet… te ontbinden maar om die te vervullen’ (Mat. 5: 17). Jezus maakte de diepe zin van de Thora duidelijk. Hij onderhield haar volkomen en vervulde de belofte van de profeet die komen zou. Hij heeft laten zien waar het volgens Mozes in de Thora om begonnen is: “Genade en waarheid” (Joh. 1: 17). God wil genadig zijn, zoals in de Reformatie zo sterk is beklemtoond: Sola Gratia. Op God kun je voor de volle honderd procent aan: Hij is volstrekt betrouwbaar!

Laten wij, een week na Simchat Thora en een dag na de Reformatieherdenking, ons maar opnieuw vreugdevol toewijden aan de Here door zingend, in de formulering van Willem Barnard, te ‘innen’ (Weerklank 515: 3):