Gedachten over de geboorte van Christus

Dit keer een oude meditatie van meer dan zestienhonderd jaar geleden! De meditatie is ontleent aan een preek van de kerkvader Aurelius Augustinus (354-430). Wanneer u de meditatie aandachtig leest, zal het u opvallen dat de preekstijl anders is dan u gewend bent: vol diepzinnige gedachten en prachtige woordspelingen. Telkens weer grijpt Augustinus terug naar het woord uit Psalm 85 dat de waarheid opspruit uit de aarde: volgens hem een verwijzing naar Christus (de Waarheid) die voortkomt uit Maria (de aarde). De kern van de preek is de gedachte dat Christus de gerechtigheid van God is Die tot ons komt. Hij is de gerechtigheid die wij nodig hebben om voor God te kunnen bestaan.

Op wonderbaarlijke wijze is Hij geboren! Wat is wonderbaarlijker dan een maagdelijke bevalling? Zij werd zwanger en is maagd. Zij baart en is maagd. Uit de vrouw die Hij heeft geschapen, is Hij dus geboren. Hij schonk haar vruchtbaarheid en liet haar maagdelijkheid ongeschonden.
 Waar kwam Maria vandaan? Uit Adam. Vanwaar kwam Adam? Uit de aarde. Als Adam uit de aarde kwam en Maria uit Adam, dan komt ook Maria uit de aarde. En als Maria uit de aarde komt, kunnen wij de woorden doorgronden die wij zingen: ‘Dan wast de waarheid op uit de aarde’ (Ps. 85: 12). Wat voor weldaad bewijst zij ons daarmee? Dan wast de waarheid op uit de aarde en ziet gerechtigheid neer uit de hemel (Ps. 85: 12). Want de joden, zoals de apostel Paulus zegt, met hun miskenning van de gerechtigheid Gods en hun verlangen een eigen gerechtigheid op te richten, hebben geweigerd zich aan de gerechtigheid Gods te onderwerpen (Rom. 10: 3).
 Waar komt de gerechtigheid van de mens vandaan? Uit de mens zelf? Welke arme geeft zichzelf brood? Welke naakte kan zich bedekken als hij geen kleding krìjgt? Gerechtigheid hadden wij niet, hier waren enkel zonden. Waar komt de gerechtigheid vandaan? Wat is gerechtigheid zonder geloof? De rechtvaardige leeft uit het geloof (Rom. 1:17). Wie zonder te geloven zichzelf rechtvaardig noemt, is een leugenaar. Wie geen geloof bezit, moet toch wel liegen? Wie de waarheid wil spreken, moet zich bekeren tot de waarheid. Maar de waarheid was ver te zoeken. De waarheid wast op uit de aarde. U lag te slapen, zij kwam naar u toe. U was diep in slaat, zij wekte u. De Waarheid heeft Zichzelf tot Weg gemaakt om u niet te verliezen. Omdat de waarheid uit de aarde opwast , is onze Heere Jezus Christus uit de maagd geboren. De gerechtigheid ziet neer uit de hemel opdat de mensen niet hun eigen gerechtigheid zouden bezitten maar die van God. (…)
Hij heeft zich verwaardigd mens te worden, wat wilt u nog meer? Is God voor u niet genoeg vernederd? Hij die God was, is mens geworden. Een benauwde behuizing: gewikkeld in doeken is Hij in een kribbe gelegd. (…) Wie zou zich er niet over verbazen? Die de wereld vervuld, vond geen plaats in de herberg. Die in een kribbe gelegd werd, is ons voedsel geworden.

Ontleend aan: Aurelius Augustinus, Sermo 189. In: Als licht in het hart. Preken voor het liturgisch jaar, Baarn 1996.

ds. M. Klaassen