Een leeg kruis.
Een haan.
Een vis.
Hoe de protestanten hun eigen symbolen kregen
Door de Beeldenstorm verdween een hoop symboliek uit de kerk. De dienst moest draaien om het Woord.
Toch kreeg ook het protestantisme zijn ‘eigen’ symbolen. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar het lege kruis, de Ichthus vis, de haan op de kerktoren en het XP-symbool.
Leegte
Het kruis is hét symbool van het christendom, zowel katholieken als protestanten gebruiken het.
Toch is er een zichtbaar verschil: op een katholiek kruis wordt Jezus, hangend aan het kruis, afgebeeld. Een protestants kruis is leeg.
Bij de protestanten staat het kruis symbool voor de dood die verslagen is, door de opstanding van Jezus.
Wachtwoord
Een ander bekend symbool is de Ichthus vis. Deze komt in de kerk regelmatig terug als decoratie op bijvoorbeeld antependia, paaskaarsen en avondmaalservies, maar gelovigen plakken hem bijvoorbeeld ook als sticker achterop de auto.
De Ichthus vis is één van de oudste christelijke symbolen.
Voor de eerste christenen, die vervolgd werden door de Romeinen, was het een geheim teken – als een wachtwoord om te checken of je wel of niet met een medechristen te maken had. ‘Ichthus’ was in die tijd het Griekse woord voor ‘vis’, maar vormde ook een heel christelijk acroniem: een afkorting van de eerste letters van de Griekse woorden ‘Jezus Christus, Zoon van God en Redder’.
Koppig
Op veel oude protestantse kerkgebouwen prijkt een ijzeren haan als windvaan op de toren. Waarom moest dat zo nodig een haan zijn? Met zijn gekraai wekt hij vroeg in de morgen mens en dier, een teken dat de nieuwe dag is aangebroken. Daardoor staat de haan symbool voor een nieuw begin, voor de overwinning op de nacht – zoals ook Jezus de duisternis en de dood overwonnen heeft.
Daarnaast herinnert het dier gelovigen aan de verloochening door Petrus. Na de gevangenneming van Jezus, toen Petrus voor de derde keer had beweerd dat hij Hem helemaal niet kende, kraaide er een haan – precies zoals Jezus van tevoren al had aangekondigd.
Soms wordt er aan deze uitleg nog toegevoegd dat de haan een koppig dier is, dat zich niet zomaar uit het veld laat slaan. Als weerhaan draait hij zijn kop in de richting waar de wind vandaan komt. Hiermee zou de haan symbool staan voor de protestanten die streden voor geloofsvrijheid en de verspreiding van het christelijk geloof.
Vroege Kerk
Op kanselkleden, op bijbels of op liedboeken kom je regelmatig het XP-symbool tegen. Dit teken wordt ook wel chi-rho genoemd. Het bestaat uit twee Griekse letters die over elkaar heen zijn geplaatst: de Chi (X) en de Rho (P). Dit zijn de eerste twee letters van de naam Christos (ΧΡΙΣΤΟΣ). Het -symbool wordt ook wel Christogram of Christusmonogram genoemd en werd al gebruikt door de Vroege Kerk.
(Bron: Petrus, magazine van de PKN)