Holocaustherdenking
‘Nie wieder Auschwitz’. Zo klonk het ook in het Wertheimpark afgelopen zondag bij de Holocaustherdenking. Het is nu 79 jaar geleden dat het concentratiekamp door de Sovjet-Russen bevrijd is. Op indrukwekkende wijze werd stilgestaan bij de stelselmatige vernietiging van Joden door Nazi-Duitsland. Vaders, moeders, opa’s en oma’s, jonge kinderen, baby’s. Beroofd, verkracht, verminkt, vermoord. Nergens in Europa zijn procentueel zovele Joden omgebracht, mede-Nederlanders (!). En wie het overleefden werden vaak niet hartelijk verwelkomd. Opgedoken Joden kwamen in een andere wereld terecht. Het levend Jodendom was grotendeels verdwenen. Familie gedecimeerd. Mijn zwager was een Joodse baby die door zijn ouders vlak voor hun deportatie aan gereformeerde christenen is overgegeven. Hij heeft overleefd. Maar het is duidelijk dat hij getraumatiseerd is en dat dit ook in zijn nageslacht doorwerkt….

Antisemitisme
‘Nooit meer Auschwitz’ is een mooi verlangen. Maar het kan zomaar tot een slogan worden. Aan de vernietigingskampen waarvan Auschwitz symbool geworden is, gingen jaren, zelfs decennia, sterker nog eeuwen antisemitisme vooraf. Joden mochten er niet zijn. Inferieur ras, godsmoordenaars, zonder burgerrecht, behorend tot een andere natie, voortdurend opgejaagd, uitgesloten van landbezit. ‘Nooit meer Auschwitz’ kan alleen wanneer stelling en concrete maatregelen genomen worden tegen antisemitisme. Hebben Joden werkelijk op dit terrein voldoende te verwachten? De tekenen wijzen er niet op. Het antisemitisme steekt weer heel sterk de kop op, niet alleen, maar zeker ook in Europa, Nederland niet uitgezonderd. Het is diep treurig dat de Hogeschool Utrecht een collegereeks over antisemitisme ging uitstellen na bedreigingen vanwege de veiligheidssituatie. Voor de veiligheid van wie werd gevreesd? Van de Joden? Was er zorg voor de Joden of lag het nog net anders? Zwicht men dan voor bedreigingen? Het zijn maar enkele vragen. Overigens wel relevante. Alleen na commotie in den lande kwam men op zijn schreden terug. Wat hebben de Joden van zulke bestuurders te verwachten?

7 oktober
Joden twijfelen eraan of ‘Nooit meer Auschwitz’ wel serieus te nemen valt. Niet voor niets zijn in de afgelopen decennia vele Joden uit Europa naar Israël geëmigreerd. Dit is de enige staat in de wereld waar ze in de meerderheid zijn en hun eigen leven en levenswijze kunnen bepalen. Iedere Jood is verplicht het Herinneringsmonument Yad Vashem in Jeruzalem dat gewijd is aan de verschrikkingen van de holocaust te bezoeken. Herinnering. Gedachtenis. Opdat wij niet vergeten…. De relatieve zekerheid die de staat Israël bood, is op 7 oktober uit handen gevallen. Toen gebeurde het opnieuw: Joden systematisch omgebracht. Opa’ en oma’s, vaders en moeders, kinderen en baby’s ook. Het maakte de terroristen van Hamas niet uit. Beroofd, verkracht, verminkt, vermoord. Trauma’s van het verleden heropend, wonden verdiept, nieuwe gecreëerd. In persoonlijke levens en in de samenleving. Elke gijzelaar in handen van Hamas houdt de wond open.

Genocidale daden
Terecht heeft het internationale Gerechtshof vorige week geboden dat Hamas de gijzelaars onmiddellijk moet vrijlaten. Deze nu al maanden durende gijzeling is namelijk een misdaad, een oorlogsmisdaad. De moord en de gijzeling hebben veel weg van daden van genocide. Gevaar voor genocidale daden is er niet alleen bij de Israëlische reactie op de actie van Hamas, maar is in eerste aanzet door Hamas uitgelokt. Dat moet ook maar weer eens gezegd worden. Veelal wordt in het Nederlandse nieuws hieraan compleet voorbijgegaan. Letterlijk. Alleen het oordeel over Israël werd in het NOS-journaal en in Nieuwsuur breed uitgemeten. Over Hamas ging het alleen in de aftiteling. Terecht spraken Rutte en Halsema bij de herdenking juist wel over de gruweldaden van 7 oktober. En die moet niet met een ‘ja, maar’ worden afgezwakt. Ook past op geen enkele wijze begrip hiervoor. Als we dit zouden tonen of deze suggestie zouden openhouden, verstaan we bij de holocaustherdenking het ‘Gebot der Stunde’ zoals de Duitsers zo mooi zeggen, niet. We hebben toch wel iets geleerd van mannen als Dietrich Bonhoeffer en onze eigen Sliedrechter Jan Koopmans? We zullen het antisemitisme in Nederland moeten bestrijden. En houd goed voor ogen: ook wegkijken stelt schuldig.

Verschillende perspectieven
Alleen als je goed weet te onderscheiden tussen het Joodse volk en het beleid van de staat Israël en de uitvoering van het beleid kan er enige zuiverheid komen in het gesprek over hoe de reactie mag zijn, moet zijn en hoe de weg maar de vrede kan worden ingeslagen. Dat vraagt om de verschillende perspectieven goed te zien, wat in Buitenhof indrukwekkend gebeurde aan de hand van twee nieuwsfoto’s waar Gazaans leed èn Joods leed werden getoond. Misschien een goed idee om via ‘Uitzending gemist’ de aflevering van afgelopen zondag nog even na te kijken. Laten we al de getraumatiseerde overlevenden van de holocaust, van 7 oktober en van de Gazaoorlog in onze gebeden gedenken en de Vredevorst vragen vrede te schenken in harten en levens, tussen landen en volken. En als je het even mocht vergeten: als je langs de Sliedrechtse synagoge rijdt, rijd je toch niet langs de Joden heen….? Of wel soms?

Een hartelijke groet uit de pastorie aan de Batelier, ds. G.J. Mink