Openingsgebed
Om U te danken, onze Vader die in de hemelen zijt, Springader van alle waarheid, Fontein van alle waarachtige kennis en Bron van alle wijsheid! Van U afzwervend vindt elke schepsel niet dan donkerheid, niet dan matheid, niet dan gebondenheid van de ziel. Maar nabij U, ons badend in Uw leven, dan omstroomt ons het licht, doortintelt kracht ons de aderen en ontplooit zich in zalige verrukking de vrijheid van het geloof. Aanbiddelijke, eeuwige Majesteit, zie dan in gunst ook op deze Stichting neer. Moge uit U haar goud, haar kracht, ál haar wijsheid zijn. Moge zij nooit zweren bij een minder, nooit bij een ander, dan Uw Heilig Woord. En Gij, die ons de nieren proeft, o Rechter ook van onze natie en Oordelaar ook van de scholen der wetenschap, breek zelf de muren van deze Stichting af, en delg ze uit van voor Uw aangezicht, indien ze ooit iets anders bedoelen, ooit iets anders willen zou, dan te roemen in die soevereine, die vrijmachtige genade, die er is in het kruis van de Zoon Uwer tederste liefde! Heere, Heere God, laat in Uw naam alléén, in Uw naam ál onze hulpe staan! Amen
Met dit indrukwekkende gebed opende Abraham Kuyper op 20 oktober 1880 de Vrije Universiteit in Amsterdam, toen hij zijn befaamde rede over ‘Souvereiniteit in eigen kring’ in de Amsterdamse Nieuwe Kerk aan de Dam had uitgesproken.

Ontchristelijken
De spellingscontrole kent het woord ‘ontchristelijken’ niet. Het zal nog wel niet gangbaar genoeg zijn. Toch neem ik een trend in ‘ontchristelijken’ waar. Zo wil de Vrije Universiteit van nu het ook. Kuyper en de zijnen beoogden een wetenschappelijke stichting op gereformeerde grondslag. Dit werd in de loop van de tijd te beperkt gevonden: voortaan zou het Evangelie van Jezus Christus de leidraad zijn. Maar dit was ook nog te specifiek naar de smaak van de vereniging waarvan de VU uitgaat en van het College van Decanen. En dus werd deze doelstelling in 2016 officieel geschrapt. De ontwikkelingen gingen nadien door. En de zogenaamde modernisering ook. Het is momenteel een en al ‘inclusiviteit’ wat de klok slaat.
Niet alleen iedereen die aan de VU wil studeren is welkom, ook alle docenten en onderzoekers hoeven niet meer vanuit een christelijke levensovertuiging hun onderwijs en onderzoek te verrichten.

Votum en lofverheffing
En nu maken we het sluitstuk mee. De VU wil actief haar onderwijsinstelling nog verder ontchristelijken. Daarom worden vanaf 1 januari expliciet christelijke teksten bij academische plechtigheden afgeschaft. Niet langer zal aan het begin van de plechtigheid het ‘votum’ klinken dat we ook uit onze kerkdiensten kennen, woorden uit Psalm 124: ‘Onze hulp is in de naam des Heren, die hemel en aarde gemaakt heeft’. Bij de doxologie, het sluiten van de academische plechtigheid, zal niet langer als lofverheffing uit Psalm 113 geciteerd worden: ‘De naam des Heren zij geprezen, van nu aan tot in eeuwigheid’.

Niet uniek
Wat aan de Vrije Universiteit gebeurt, is niet uniek. Vergelijkbare tendensen waren en zijn er bij tal van (voorheen) christelijke instellingen. Hierom kun je treuren. En ik treur. Maar treuren alleen schiet niet op. Een klemmende vraag komt op: zijn wij er als christenen eigenlijk nog zuinig op? Zetten we onze schouders er mede onder? Of kennen we zelf geen intrinsieke verbondenheid meer? Dragen we die christelijke maatschappelijke en politieke organisaties, het christelijk onderwijs op alle niveaus nog in ons gebed? De stichting en de opening van de VU waren een zaak van gebed. Maar dat verflauwde. En de gevolgen zijn zichtbaar: ontchristelijking.
Aan dat woord weiger ik te wennen. Hopelijk mijn spellingscontrole ook.