Paaskaars 

Pasen is het belangrijkste feest van de Kerk. Jezus heeft de dood van zijn kracht beroofd en onvergankelijk leven aan het licht gebracht. Het is de ‘achtste dag’, de eerste dag van de nieuwe tijd. Zoals de Heer bij de schepping sprak dat er licht moest zijn, zo doet Hij nu het licht schijnen. De duisternis en de dood hebben niet het laatste woord.

Jeruzalem
Vanuit het graf komt het Licht voor de wereld. Dit wordt volgens een heel oude traditie gesymboliseerd met licht dat vanuit het graf van Christus in Jeruzalem de wereld ingaat. De priester komt vanuit het graf de kerk binnen met een nieuwe kaars.
Aan dit licht steken de gelovigen in de kerk hun licht aan. Het gaat als een lopend vuurtje door de stad. Heel bijzonder om dit eens mee te maken in Jeruzalem. Het autoverkeer wordt voor die gelegenheid compleet stilgelegd. Vanwege Pasen! Vanwege christelijk Pasen!
Duizenden, zo niet tienduizenden, wachten buiten de Jaffapoort, de meest westelijke poort van de oude stad, de komst van het vuur af dat vanuit de Heilige Grafkerk hier naar toe komt. Velen hebben bundels met 33 kaarsen, naar het aantal levensjaren van Jezus, in de hand. Die worden aan elkaar aangestoken onder groot gejuich.
Toen wij dit enkele jaren geleden meemaakten, raakten we diep onder de indruk van het grote aantal mensen, het gejuich en de vroomheid van sommigen. Een vrouw met wie Gisela sprak, was tot tranen toe geroerd. Ze had werkelijk een Godservaring.
Verbondenheid in Christus wordt beleefd. Het is gemeenschap in de ene Heer die mensen die elkaar niet kennen, verbindt. We werden er letterlijk stil van.

Patmos
Het goede nieuws van het evangelie is de wereld overgegaan. De discipelen zijn door de Heer zelf uitgezonden. Ze zijn naar het Oosten en het Westen gegaan. Naar het Noorden en het Zuiden.
De liturgie van Jeruzalem is ook de wereld overgegaan. Met name in de oosters-orthodoxe traditie van de Kerk is ze bewaard. Het centrum van de Oosterse Kerk was vele eeuwen Constantinopel, het huidige Istanbul. Toen de islamitische Ottomanen de stad in 1453 innamen, kwam hieraan een eind. Alleen nog een klein restje is over.
Maar aan het liturgische ‘spel’ is absoluut geen einde gekomen. We vinden het over de hele wereld ‘gespeeld’. Ongetwijfeld het meest indrukwekkend op Patmos. Ooit was dit Griekse eiland het ballingsoord van de apostel Johannes. Deze heeft in het eerste hoofdstuk van zijn evangelie zo bijzonder over het Licht der wereld gesproken. Na de val van Constantinopel nam Patmos in zeker opzicht de centrale liturgische functie over. Misschien komt dit wel omdat toen enkele vooraanstaande families naar Patmos zijn gevlucht. Dit eiland werd niet het juridische centrum (dat bleef Constantinopel/Istanbul), maar wel een zeer belangrijk spiritueel centrum. En dat is het nog steeds. Een voorrecht om hier Pasen te mogen vieren.

Paasnachtviering
Graag neem ik u mee naar Patmos, waar we een aantal jaren geleden Pasen mochten meevieren. Zaterdagavond was werkelijk de hele bevolking in of nabij een van de vele kerken van het eiland te vinden. Wij waren in de hoofdplaats Skala.
De grote inloop is tegen 23.00 uur, wanneer de dienst begint. Maar je kunt bij de Grieken gerust ook later binnenkomen, al is aanschuiven vandaag vooral aanschuifelen. De mensen zien er netjes gekleed uit. Op hun paasbest! De priester en zijn assistenten dragen feestelijke gewaden. De toon van de muziek is anders dan in de afgelopen dagen in de vastentijd. Tegen middernacht wordt het begin van het Evangelie naar Johannes gelezen: het licht komt in de wereld. Dan gaan alle lampen in de kerk uit en komt de priester, hier ‘pope’ genoemd, door de middelste deur van de iconostase naar buiten met een brandende kaars. In een mum van tijd heeft iedereen zijn of haar kaars aan die van een ander aangestoken. Buitengewoon feestelijk. Gelukkig doet de brandweer op Patmos niet zo moeilijk…
Met kaarsen en al gaan de gelovigen naar buiten op het pleintje voor de Johannes de Doperkerk, de vrij abrupte omslag in de liturgie nog een beetje verwerkend. De geestelijkheid gaat op een verhoging op het met vlaggetjes met Bijbelteksten
versierde plein, vol met mensen, staan. De pope leest het paasevangelie uit Marcus 16.

Toen de sabbat voorbij was, kochten Maria uit Magdala en Maria de moeder van Jakobus, en Salome geurige olie om Hem te balsemen. Op de eerste dag van de week gingen ze heel vroeg in de ochtend, vlak na zonsopgang, naar het graf. Ze zeiden tegen elkaar: ‘Wie zal voor ons de steen voor de ingang van het graf wegrollen?’ Maar toen ze opkeken, zagen ze dat de steen al was weggerold; het was een heel grote steen. Toen ze het graf binnengingen, zagen ze rechts een in het wit geklede jongeman zitten. Ze schrokken vreselijk. Maar hij zei tegen hen: ‘Wees niet bang. U zoekt Jezus, de man uit Nazaret die gekruisigd is. Hij is opgewekt uit de dood, Hij is niet hier; kijk, dat is de plaats waar Hij was neergelegd. Ga terug en zeg tegen zijn leerlingen en tegen Petrus: ‘Hij gaat jullie voor naar
Galilea, daar zullen jullie Hem zien, zoals Hij jullie heeft gezegd.’’
Ze gingen naar buiten en vluchtten bij het graf vandaan, want ze waren bevangen door angst en schrik. Ze waren zo erg geschrokken dat ze tegen niemand iets zeiden.

Het evangelie van de opgestane Heer wordt aan het volk, aan de wereld verkondigd. Zoals later op de dag, tijdens de vesper, het evangelie klinken zal in talloze talen. De paus in Rome wenst een gezegend Paasfeest in diverse talen. Mooi natuurlijk. Maar hier worden niet wensen uitgesproken, maar vindt verkondiging van het evangelie plaats. Immers luidde het gebod van de Heer: ‘Maak alle volken tot mijn leerlingen’!
Een assistent heeft de icoon ‘Christus die de graven openbreekt’ hierbij in de hand.
Deze vervangt de zojuist opgeruimde icoon met de in het graf liggende Heer.
Dan klinkt het: ‘Christos anestis’, ‘Christus is opgestaan’. Onmiddellijk beginnen alle kerkklokken uitbundig te luiden, mensen groeten elkaar, omhelzen elkaar, vriend en vijand, bewoner en toerist, onder het zeggen van: ‘Christus is opgestaan’, beantwoord door: ‘De Heer is waarlijk opgestaan’. Wat is dit toch anders dan ons ‘de beste wensen’ wat wij uitspreken bij het begin van een nieuw jaar. Hier wordt het nieuwe gevierd met Christus. Overigens is er ook direct vuurwerk te zien en zijn er knallers te horen.

Sliedrecht
Ook in onze gemeente is er een paaskaars. Met Pasen komt van buiten, als het ware vanuit Jeruzalem, het licht van de opgestane Christus naar ons toe.
Een diaken brengt de nieuwe kaars brandend binnen. Wij doen dit in de morgen.
Helaas is het dan al wat licht in de kerk. Maar we kunnen ons er wel wat bij voorstellen.
Het licht van de paaskaars verdrijft de donkerte van het gebouw.
De paaskaars symboliseert hiermee het licht van Christus, die het duister, het kwaad, de boze, de dood heeft overwonnen.
In onze protestantse traditie brandt de kaars gedurende het hele jaar, iedere zondagse dienst, omdat iedere zondag een viering van Pasen is!
Bij binnenkomst van de nieuwe paaskaars zingen we op Paasmorgen
(Gezang 637):

O vlam van Pasen, steek ons aan,
de Heer is waarlijk opgestaan!
De Zoon, die voor geen zonde zwicht,
de Zoon is als de zon, zo licht!

De Vader laat niet in het graf
een kind dat zoveel vreugde gaf,
Hij tilt het uit de kille grond –
het loopt als vuur de wereld rond.

De oude nacht voorgoed gedood,
de toekomst kleurt de morgen rood,
ziehier hoe God vergevend is
en hoe zijn liefde levend is.

Ziehier het licht van lange duur,
ziehier de Zoon, de zon, het vuur;
o vlam van Pasen, steek ons aan –
de Heer is waarlijk opgestaan!

ds. G.J. Mink