In de afgelopen periode is de betekenis van het avondmaal op zich door ons meermalen onderwerp van gesprek geweest. En dat is terecht. Want het is een van de sacramenten, nota bene door de Heer ingesteld, door de Heer aan de Kerk gegeven. Wat gebeurt hier, wat ontvangen we hier, welke waarde mag het hebben voor ons geloof, ons geloofsleven, onze verbinding met Christus? Hoe beïnvloedt de wijze van viering de beleving? Dit waren waardevolle gesprekken.
Nu is er niet alleen de viering van het avondmaal zelf, maar we kennen in onze kerk ook de ‘voorbereiding’. We kunnen niet aan het avondmaal gaan zonder voorbereiding. Dit is de algemene opinie van de Kerk geweest. We zien dit al in Paulus’ eerste brief aan de Korintiërs waar hij aangeeft dat we moeten oppassen onszelf een oordeel te eten en te drinken. Dat zou gebeuren als we het ‘lichaam niet onderscheiden’. Daarom moet iedereen zichzelf eerst toetsen.
Die toetsing, dit zelfonderzoek, deze zelfbeproeving heeft overigens als spits de vraag of we bij het vieren van het avondmaal wel voldoende beseffen dat we gemeente zijn en we zorg hebben te dragen voor de armen. Met andere woorden: hoe zien we onszelf, welke plaats neemt Jezus Christus in en hoe begeren we te leven met Hem?

Biecht
Als we zo naar onszelf kijken, dan is het niet denkbeeldig dat we van onszelf schrikken.
Dan valt er wel wat te belijden en in orde te maken. Om die reden is bijvoorbeeld in de rooms-katholieke, de oosters-orthodoxe en de lutherse traditie de biecht voorafgaand aan de viering van het avondmaal verplicht. Omdat mensen dit vervelend vonden, deden ze het niet en konden ze dus ook niet aan de maaltijd deelnemen. De avondmaalsmijding komt dus niet vanuit de gereformeerde reformatie op maar heeft al een veel langere geschiedenis. Een concilie moest er aan te pas komen om de christenen te
verplichten ten minste eenmaal per jaar en wel op Pasen ter communie te gaan. Na de verplichte biecht dus!

Zelfonderzoek
In de gereformeerde reformatie heeft men een andere lijn gevolgd. Er klinkt de oproep tot zelfonderzoek en er is een schuldbelijdenis in de kerkdienst voorafgaand aan de avondmaalsviering. Nu kan dit onvoldoende zijn. Want op de levenspraktijk van sommige christenen valt wel wat aan te merken. Die moeten dan ook worden aangesproken. Er moet ook een toezicht zijn op elkaar. Hiervoor dient van oudsher de ‘censura morum’, het toezicht op christelijk leven. Als men zorgen heeft over het christelijk leven van een broeder of zuster moet hij hem of haar hierop aanspreken (in de openbare geloofsbelijdenis heeft ieder zich bereid verklaard om toezicht van de anderen op prijs te stellen). Helpt dit niet dan moet dit voor de kerkenraad worden gebracht.

Dringende nodiging
De ouderlingen gaan in Genève in de week voorafgaand aan de viering de huizen van belijdende leden langs en roepen hen op aan het avondmaal deel te nemen. Zo hebben zij immers omgang met Christus en worden ze door Hem en met Hem gevoed. Wegblijven is eigenlijk geen optie voor een christen.
Voorbereiding op het avondmaal is essentieel. Wanneer vindt deze plaats? Hoe vindt deze plaats? Dat kan op verschillende momenten, op verschillende manieren. Door een speciale voorbereidingspreek, door het te benoemen op de avondmaalsdienst voorafgaande zondag, door biecht, door huisbezoek, door censura morum, door een verplichte voorbereidingsdienst op zaterdagmiddag zoals in het 17de-eeuwse Amsterdam gebeurde. Als het dus maar gestalte krijgt.
Graag wens ik iedereen van harte een gezegende week van voorbereiding!

Een hartelijke groet, ds. G.J. Mink