Volgende week is het 31 oktober, Hervormingsdag. Niet echt een dag die bij velen van ons, denk ik, omcirkeld in de agenda staat. Althans, niet omdat het dan de dag is dat herdacht wordt hoe reformator Maarten Luther in 1517 zijn 95 stellingen spijkerde op de deur van de slotkerk in Wittenberg in Duitsland.

Toch is het goed om wél wat aandacht te besteden aan de Reformatie. In Genève staat een monument, dat bestaat uit vier uit steen gehouwen reformatoren. In Worms staat een monument met prominent in het midden Maarten Luther, in brons gegoten.

Allemaal nogal statisch. Precies níet wat de Reformatie zelf beoogde te zijn. Die had als adagium dat een gere-formeerde kerk ook steeds weer gere-formeerd diende te worden. Dat heeft iets dynamisch. Iemand suggereerde eens dat, als je al een Reformatie-monument zou moeten hebben, dit een zandsculptuur zou moeten zijn.

Interessante gedachten!

Ook wat betreft de inhoud is dynamiek geboden. En dat gebeurt gelukkig ook steeds. Ik denk aan iemand als dr. Wim Dekker, die recent een boek schreef over ‘bekering’, en dat opnieuw doordenkt als belangrijke zaak vandaag. Of aan prof. Stefan Paas, die nadenkt over heil en redding in deze tijd en dan het bijbelse woord ‘vrede’ opnieuw munt. Of aan prof. Ad de Bruijne, die vanuit de ethiek nadenkt over gender en seksualiteit. Of aan dr. Paul Schenderling, die een weg wijst om te leven van genoeg. En er zijn vele anderen.

Vanuit de Reformatie zijn diverse ‘sola’s’ overgeleverd. In Mexico was dat gesneden koek voor gemeenteleden, merkte ik. Net als de ‘cinco puntos del Calvinismo’, de vijf punten uit het Calvinisme (opkomend uit de Dordtse Leerregels). Men kon ze dromen, omdat het er van jongs af aan werd ingehamerd en memorisatie ook een vorm van leren was die in aanzien stond. Maar juist het dóórdenken, vanuit de sola’s, over de vraag wat ze betekenen voor de kerk anno nu, in een specifieke context, dat gebeurde dan weer nauwelijks.

Misschien is bij ons de situatie soms andersom. We denken over veel zaken na, vormen meningen, zetten veranderingen in gang, zoekend naar wat nodig is voor de kerk vandaag, middenin een seculiere wereld. Maar weten we dat nog te verbinden met de traditie? Met wat al eerder is gezegd en gedacht? Daarmee bouwen we niet alsnog aan statische monumenten van steen of metaal, maar juist daarmee kan het zandsculptuur dat vandaag gebouwd dient te worden aan stevigheid winnen. Zodat het geen los zand blijft, maar wel degelijk iets voorstelt.

Ik denk dat het boeiend is om de reformatorische sola’s zó onderdeel te laten zijn van het leven als christen vandaag. Wat betekenen ze in ons persoonlijk volgen van Jezus in het dagelijks leven? Hoe geven ze kleur en dynamiek aan ons kerk-zijn vandaag?

Sola en Tota scriptura – Alleen de Schrift, en ook héél de Schrift – in een tijd van algoritmes en fake news, ontlezing en ‘ieder z’n waarheid’?

Sola fide – Door geloof alleen – in een tijd waarin wantrouwen lijkt te regeren?

Sola gratia – Door genade alleen – in een cancelcultuur?

Solus Christus – Alleen Christus – in een tijd waarin vele andere geloven, ideologieën en levensbeschouwingen om voorrang strijden?

Soli Deo gloria – God alleen de eer – in een tijd waarin enorm wordt opgekeken naar influencers, goeroes en succesvolle mensen?

In Scheveningen zijn geregeld prachtige zandsculpturen te zien. Dan kun je onder de indruk raken van wat anderen hebben gemaakt. Maar je kunt tegenwoordig ook bedrijfsuitjes en excursies maken om samen zélf zandsculpturen te bouwen.

Dát lijkt me een prachtig beeld voor de kerk vandaag.

Bouw mee

Ds. Michiel Vastenhout